10 september 2025
Dankzij de bijdrage van het Consortium Koloniale Collecties uit de Regeling Herkomstonderzoek gaan elf musea de herkomstgeschiedenis in kaart brengen van hun (deel)collectie of een specifiek object waarvoor aanwijzingen bestaan dat deze verworven zijn in een koloniale context. De Regeling Herkomstonderzoek stelt in totaal 500.000 euro beschikbaar voor dergelijk onderzoek. Voor de tweede ronde aanvragen is nu €256.683 toegekend. Dit was de laatste aanvraagronde voor deze financiële regeling.
Toegekende projecten
Lees hieronder meer over de toegekende projecten.
Beeld en Geluid (€24.000)
Beeld en Geluid onderzoekt drie Sticusa-films (Stichting Culturele Samenwerking Suriname en de Nederlandse Antillen) uit de jaren zeventig om hun herkomst en context te duiden. De films worden teruggegeven aan publiek in Suriname en de Antillen en beschikbaar gemaakt voor educatie, zodat ze als middel kunnen dienen voor reflectie en dialoog over (post)koloniale verhoudingen.
Universiteit Leiden (€10.000)
Prof. dr. Ben Arps (Universiteit Leiden) verricht herkomstonderzoek naar elf unieke Javaanse kaarten uit 1825 van de districten van het regentschap Semarang, afkomstig uit de collectie van het Nationaal Archief. Hun makers, doel en reis naar Europa zijn onbekend. Analyse van stijl, taal en context moet hun herkomst onthullen en nieuw licht werpen op koloniaal erfgoed.
Universiteitsmuseum Groningen (€13.749)
Het Universiteitsmuseum Groningen onderzoekt de herkomst van deelcollecties van Gerardus van der Leeuw, met name religieuze en rituele voorwerpen uit zendelingen- en koloniale netwerken. Het project richt zich op onbekende herkomst, ethische verwerving en context van verzamelaars, met digitale ontsluiting en publicatie van de bevindingen voor wetenschap en publiek.
Boijmans van Beuningen (€30.000)
Boijmans van Beuningen onderzoekt de herkomst van de deelcollectie van Dr. Johan C.J. Bierens de Haan (1883-1958), de objecten zijn afkomstig uit Tibet, China, Iran en Japan (1909–1920). Het onderzoek richt zich op de verzamelcontext, de politieke situatie van de regio en de mogelijke problematische herkomst van de objecten.
Rijksmuseum Boerhaave (€27.360)
Rijksmuseum Boerhaave onderzoekt de deelcollectie van Jan van der Hoeven (1801-1868), waarin zijn wetenschappelijk werk en koloniale context zichtbaar zijn. Het onderzoek richt zich op de herkomst van zoölogische en fysisch-antropologische verzamelingen, inclusief objecten en portretten en verkent hoe Nederlandse koloniale expansie zijn wetenschappelijke activiteiten beïnvloedde.
De Mesdag Collectie (van Gogh Museum) (€23.980)
De Mesdag Collectie onderzoekt de herkomst van West-Aziatische objecten uit de verzameling van Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten. Het project belicht mogelijke koloniale herkomst, doorbreekt de vroegere oriëntalistische blik en ontsluit kennis om de objecten in het museum in hun oorspronkelijke context en functie te presenteren.
Keramiekmuseum het Princessehof (€30.000)
Het project onderzoekt circa 80 Indonesische objecten waarvan vermoed wordt dat ze problematisch zijn verworven, zoals tempel- en voorouderbeelden, wapens en architectuurfragmenten. Doel is hun herkomst te traceren, de context van verwijdering te reconstrueren en mogelijke restitutieclaims te identificeren, met inzet van experts en specialistisch herkomstonderzoek.
Zaans Museum (€18.170)
Het Zaans Museum onderzoekt achttiende- en negentiende-eeuwse sitsen kleding om de koloniale herkomst van de stoffen vast te stellen. Door onderscheid te maken tussen Indiase en Europese sitsen, wordt inzicht verkregen in productie, handelsroutes via de VOC en de rol van deze kleding in de Zaanse identiteit.
Museum Catharijneconvent (€20.000)
Museum Catharijneconvent onderzoekt missie- en zendingsobjecten in koloniale context. Het project bestudeert religieuze inculturatie, koloniale herkomst van materialen en eigenaarschap, met aandacht voor lokale makers en machtsverhoudingen. Zo wordt inzicht verkregen in culturele uitwisseling, religieuze invloed en de verbanden tussen christendom en Europees kolonialisme.
Allard Pierson (€29.986)
Het Allard Pierson onderzoekt de Houbolt-collectie. De objecten zijn afkomstig uit Indonesië, Nieuw-Guinea en Maleisië. Het project onderzoekt op welke manier de objecten zijn verworven, door wie, onder welke omstandigheden en of er sprake was van onvrijwillig bezitsverlies, in samenwerking met de Universitas Gadjah Mada.
Missiemuseum Steyl (€29.436)
Missiemuseum Steyl onderzoekt een object afkomstig uit de collectie van de Missiezusters Dienaressen van de Heilige Geest. Het onderzoek richt zich op een Japans boeddhistisch huisaltaar. Door de herkomst te traceren, wil het project inzicht geven in de verbinding tussen imperialisme, missionering en kolonialisme en bijdragen aan de dekolonisatie-discussie buiten museale en rijkscollecties.
Op 15 juli 2025 is de tweede ronde gesloten. De beoordelingscommissie komt binnenkort samen om alle ingekomen aanvragen te beoordelen.
Leden van de boordelingscommissie:
- Mirjam Hoijtink, hoofd Onderzoek & Collectie, Wereldmuseum
- Karel Weener, herkomstonderzoeker afdeling Geschiedenis, Rijksmuseum
- Klaas Stutje, senior onderzoeker verbonden aan het Expertisecentrum Restitutie, NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
- Pauljac Verhoeven, directeur, Museum Bronbeek
Heb je vragen over de status de reeds ingediende aanvraag? Neem contact op met de Medewerker Financiële Regelingen namens het Consortium Koloniale Collecties: Nynke Heddema (zij/haar), nynke.heddema@wereldmuseum.nl
Tien musea ontvangen een bijdrage voor herkomstonderzoek naar koloniale collecties12 mei 2025
Dankzij de bijdrage van het Consortium Koloniale Collecties uit de Regeling Herkomstonderzoek gaan tien musea de herkomstgeschiedenis in kaart brengen van hun (deel)collectie of een specifiek object waarvoor aanwijzingen bestaan dat deze verworven zijn in een koloniale context. De Regeling Herkomstonderzoek stelt in totaal 500.000 euro beschikbaar voor dergelijk onderzoek. Voor de eerste ronde aanvragen is nu €243.317 toegekend. Op 15 juli 2025 sluit de tweede en laatste aanvraagronde.
Toegekende projecten
Lees hieronder meer over de toegekende projecten.
Keramiekmuseum het Princessehof, Leeuwarden (€30.000)
Het herkomstonderzoek richt zich op de non-keramische Indonesiëcollectie “Indische Kunst”, die werd verzameld door Nanne Ottema, de oprichter van het Keramiekmuseum.
Kunstmuseum Den Haag (€30.000)
Het Kunstmuseum Den Haag verricht onderzoek naar het achttiende-eeuwse hofzilver van de Sultan van Ternate uit de collectie edelmetaal en twee negentiende-eeuwse Indonesische gongen uit de muziekcollectie.
Missiemuseum Steyl (€27.980)
Het herkomstonderzoek dat verricht zal worden draait om een erekleed met Baxian-motieven uit Yanggu (China) dat in 1901 door missionarissen is meegenomen onder onduidelijke omstandigheden.
Museon-Omniversum, Den Haag (€7.610)
Het Museon-Omniversum onderzoekt de kwakwabangi, een unieke bank uit Suriname uit circa 1850. Het was een belangrijk symbool van een van de Du-gezelschappen en is, zover bekend, het enige exemplaar ter wereld.
Museon-Omniversum, Den Haag (€7.610)
Het Museon Omniversum onderzoekt de kwakwabangi, een uniek houten bankje uit Suriname dat door de Du-gezelschappen als slaginstrument werd gebruikt. Het object dateert van circa 1850 en is voor zover bekend het enige exemplaar ter wereld.
Museum de Fundatie, Zwolle (€30.000)
Het museum heeft een Benin Bronze in de collectie. Waarschijnlijk werd dit in 1897 geroofd uit het Koninkrijk Benin. Sinds 1937 maakt het deel uit van de collectie via oprichter Dirk Hannema.
Museum Prinsenhof Delft (€30.000)
Het museum onderzoekt twaalf objecten uit de Nusantara-collectie om de koloniale geschiedenis van Delft en het verhaal van de Indische instelling te belichten.
Museum van Bommel van Dam, Venlo (€29.980)
Het herkomstonderzoek richt zich op de deelcollectie Etnografica, waar een zevental objecten momenteel zijn toegeschreven aan de Senufo (West-Afrika).
Museum Vrolik, Amsterdam (€15.791)
Het herkomstonderzoek zal uitgevoerd worden in samenwerking met SAHRA en richt zich op de verwerving van menselijke- en voorouderlijke resten, afkomstig uit Zuid-Afrika. Het museum zou graag willen weten tot welke specifieke gemeenschappen deze menselijke- en voorouderlijke resten behoren.
Stichting Budaya Kita (€24.000)
De Stichting Budaya Kita onderzoekt voorouderlijke resten afkomstig van de Aru-eilanden, een eilandengroep binnen de Molukken. De voorouderlijke resten bevinden zich in de collecties van Museum Vrolik en het Wereldmuseum.
Universiteitsmuseum Utrecht (€17.956)
Het onderzoek richt zich op zeven objecten uit de collectie Diergeneeskunde om de koloniale geschiedenis tussen de Utrechtse faculteit en de Nederlandsch-Indische Veeartsenijschool in kaart te brengen.
Oproep
Werk je bij een Nederlandse erfgoedinstelling, zoals een museum, universiteit, archief of bibliotheek, die koloniale collecties beheren en wil je ook budget aanvragen voor herkomstonderzoek? Aanvragen kunnen tot 15 juli 2025 worden ingediend voor bijdragen van minimaal €5.000 en maximaal €30.000. Je kunt alle informatie over de Regeling Herkomstonderzoek vinden op: www.colonialcollections.nl/regeling-herkomstonderzoek
Spreekuren
Weet je nog niet zeker of de regeling past bij jouw plan? We gaan graag met je in gesprek! In mei organiseren we drie online spreekuren waar de regeling en de voorwaarden worden uitgelegd. Je kunt dan ook je vrijblijvende vragen stellen aan de consortium-collega’s.
- Dinsdag 20 mei 2025, 15.00-16.00 uur
- Woensdag 21 mei 2025, 10.00-11.00 uur
- Donderdag 22 mei, 15.00-16.00 uur
Meld je aan via de knop hieronder.
Werk je bij een Nederlandse erfgoedinstelling, zoals een museum, universiteit, archief of bibliotheek, die koloniale collecties of objecten beheren en wil je de herkomstgeschiedenis in kaart te brengen? Het Consortium Koloniale Collecties kan jouw onderzoeksproject ondersteunen via de Regeling Herkomstonderzoek. In mei organiseren we drie online spreekuren om de regeling en de voorwaren stap voor stap toe te lichten. Je kunt dan ook je vrijblijvende vragen stellen aan de consortium-collega’s.
De online spreekuren vinden via MS Teams plaats op:
- Dinsdag 20 mei 2025, 15.00-16.00 uur
- Woensdag 21 mei 2025, 10.00-11.00 uur
- Donderdag 22 mei, 15.00-16.00 uur
Per spreekuur zijn er maximaal 15 plekken. Meld je aan zodat je de MS Teams-link ontvangt!
Over de Regeling Herkomstonderzoek
De Regeling Herkomstonderzoek is bestemd voor financiële ondersteuning van musea en andere collectiebeherende instellingen die onderzoek willen doen om de herkomstgeschiedenis in kaart te brengen van hun (deel)collectie of een specifiek object in de eigen collectie waarvoor aanwijzingen bestaan dat deze verworven zijn in een koloniale context. Aanvragen kunnen tot 15 juli 2025 worden ingediend voor bijdragen van minimaal €5.000 en maximaal €30.000. Je kunt alle informatie over de Regeling Herkomstonderzoek vinden op: www.colonialcollections.nl/regeling-herkomstonderzoek
Over het online spreekuur
Het spreekuur vindt plaats via Ms Teams. De link ontvang je in de bevestigingsmail. Bente Bergmans, secretaris van het Bureau Consortium Koloniale Collecties, en Nynke Heddema, medewerker financiële Regeling Herkomstonderzoek bij Wereldmuseum, zullen de regeling stap voor stap toe lichten. Vragen worden beantwoord zoals: wat heb je voor de aanvraag nodig? Waar wordt bij de beoordeling op gelet? Hoe hebben andere musea uit de eerste ronde het aangepakt? Ook kun je zelf vragen stellen.
Op 15 maart 2025 is de eerste ronde gesloten. De beoordelingscommissie komt binnenkort samen om alle ingekomen aanvragen te beoordelen.
Leden van de boordelingscommissie:
- Mirjam Hoijtink, hoofd Onderzoek & Collectie, Wereldmuseum
- Karel Weener, herkomstonderzoeker afdeling Geschiedenis, Rijksmuseum
- Klaas Stutje, senior onderzoeker verbonden aan het Expertisecentrum Restitutie, NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
- Pauljac Verhoeven, directeur, Museum Bronbeek
Heb je vragen over de status de reeds ingediende aanvraag? Neem contact op met de Medewerker Financiële Regelingen namens het Consortium Koloniale Collecties: Nynke Heddema (zij/haar), nynke.heddema@wereldmuseum.nl
Regeling voor herkomstonderzoek koloniale collecties geopend7 november 2024
Heeft jouw museum collecties en objecten uit koloniale context in beheer en wil je hier (nader) herkomstonderzoek naar doen? Ben je conservator en wil je dit herkomstonderzoek in samenwerking met een ander museum uitvoeren? Of wil je de herkomstgeschiedenis in kaart brengen van een specifiek groep objecten uit de eigen collectie waarvoor aanwijzingen bestaan dat deze verworven zijn in een koloniale context? Bij het Consortium Koloniale Collecties kun je een aanvraag indienen voor (gedeeltelijke) financiering van dit onderzoek.
Over de Regeling
Het Consortium Koloniale Collecties heeft budget beschikbaar gesteld voor herkomstonderzoek naar koloniale collecties. Nederlandse erfgoedinstellingen die collecties beheren, zoals musea, universiteiten, archieven en bibliotheken, kunnen aanvragen voor dit budget indienen bij het Consortium Koloniale Collecties onder de Regeling Herkomstonderzoek Koloniale Collecties. In totaal is er 500.000 euro beschikbaar dat in twee rondes wordt toegekend aan herkomstonderzoeksprojecten. De eerste aanvraagronde sluit 15 maart 2025. Voor de tweede ronde geldt 15 juli 2025 als sluitingsdatum.
Over herkomstonderzoek
Herkomstonderzoek is een belangrijk onderdeel van goed collectiebeheer, zoals ook vastgelegd in de Ethische Code voor Musea van ICOM. De instelling die een object in beheer heeft is verantwoordelijk voor het onderzoeken van de herkomst van dit object. Om collectiebeherende instellingen te stimuleren onderzoek naar de herkomst van objecten uit koloniale context te prioriteren, is de regeling Herkomstonderzoek Koloniale Collecties ingesteld.