Colonial Collections Consortium

Herkomstonderzoek

Zorgvuldig herkomstonderzoek naar collecties met een koloniale herkomst draagt bij aan kennis en inzicht over dat erfgoed, aan erkenning en verwerking van onrecht en aan de samenwerking met herkomstlanden. Bovendien helpt herkomstonderzoek erfgoedinstellingen bij het doorgronden van hun eigen geschiedenis en rol in het koloniale verleden. Daarnaast vormt herkomstonderzoek de basis voor de beoordeling van teruggaveverzoeken uit herkomstlanden. Op deze pagina vind je alle informatie over dit onderwerp: tools voor onderzoek, informerende blogs, herkomstverslagen en financieringsmogelijkheden.

Tools: hoe doe je herkomstonderzoek?

Deze handreiking van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed helpt musea en andere instellingen die objecten uit een koloniale context beheren op weg met herkomstonderzoek.

Het Pilotproject Provenance Research on Objects of the Colonial Era (PPROCE) vond plaats van 2019 tot 2022 om een methodologie te ontwikkelen voor onderzoek naar koloniale collecties.

De Digitale Zoekhulpen zijn ontwikkeld door het NIOD en is een praktische gids met zoekhulpen om belangrijk archief- en bronmateriaal van historische gebeurtenissen te vinden.

Hoe ga je op zoek naar sporen van slavernij en het koloniale verleden in de collectieregistratie? Deze handreiking is een hulpmiddel om een begin te maken met zo’n onderzoek. 

Blogs

In de tweemaandelijkse blogserie van het Consortium Koloniale Collecties tonen we een historisch object uit een voormalige koloniale context of situatie, dat momenteel wordt bewaard in een museum in Nederland en waarnaar herkomstonderzoek is gedaan. Met deze blogs willen we inzicht geven in het belang van herkomstonderzoek en de verschillende manieren laten zien waarop dit type onderzoek kan worden benaderd. Daarom wordt in elke blog uitgelegd welke stappen het betreffende museum of de betreffende herkomstonderzoeker heeft gezet om het onderzoek uit te voeren. Welke verhalen gaan schuil achter het object en wat kunnen ze ons vertellen over het koloniale verleden van Nederland?

Lopende onderzoeken

Het Consortium Koloniale Collecties heeft in de periode 2024-2025 budget beschikbaar gesteld voor herkomstonderzoek naar koloniale collecties. Nederlandse erfgoedinstellingen die collecties beheren, zoals musea, universiteiten, archieven en bibliotheken, konden in twee rondes aanvragen indienen voor dit budget bij het Wereldmuseum, partner van het Consortium Koloniale Collecties, onder de Regeling Herkomstonderzoek Koloniale Collecties. Hieronder vind je updates over de lopende onderzoeken.

maart 15, 2025

Eerste ronde gesloten

Op 15 maart 2025 is de eerste ronde gesloten. De beoordelingscommissie komt binnenkort samen om alle ingekomen aanvragen te beoordelen. Leden van de boordelingscommissie: Mirjam Hoijtink,…

juli 15, 2025

Tweede ronde gesloten

Op 15 juli 2025 is de tweede ronde gesloten. De beoordelingscommissie komt binnenkort samen om alle ingekomen aanvragen te beoordelen. Leden van de boordelingscommissie: Mirjam Hoijtink,…

Verder verdiepen

Wil je je verder verdiepen in het onderwerp herkomstonderzoek naar koloniale collecties? Hieronder nemen we publicaties, organisaties en websites op die ook over dit onderwerp schrijven.

Publicaties (A-Z)
  • Adviesrapport ‘Koloniale collecties en erkenning van onrecht’
    In juli 2020 verscheen het adviesrapport ‘Koloniale collecties en erkenning van onrecht’, een advies van de Commissie Nationaal Kader Koloniale Collecties van de Raad voor Cultuur. Het doel van de commissie was om een nationaal beleidskader te ontwikkelen voor collecties met een koloniale context. De commissie heeft een toekomstvisie geschetst op het koloniaal erfgoed in het algemeen, en de omgang met (verzoeken tot) teruggave ervan in het bijzonder. Op 7 oktober 2020 is het rapport aangeboden aan de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

  • Adviezen van de Commissie Koloniale Collecties
    De onafhankelijke Commissie Koloniale Collecties adviseert de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) over teruggaveverzoeken van cultuurgoederen die zijn weggenomen in koloniale context. De adviezen van deze commissie zijn openbaar na beslissing op die adviezen door de Minister van OCW. Bij de adviezen van de Commissie Koloniale Collecties wordt in de bijlage het herkomstrapport bijgevoegd. Dit is voor iedereen openbaar te raadplegen via hun website.


  • Eerste inventarisatie van objecten uit Suriname in Nederland
    In april 2024 bracht een Nederlandse delegatie een werkbezoek aan Suriname, waarbij afspraken werden gemaakt over samenwerking op het gebied van koloniale collecties. Voor dit bezoek heeft het Consortium Koloniale Collecties in kaart laten brengen welke objecten in Nederlandse publieke collecties aanwezig zijn door de koloniale geschiedenis van Nederland en Suriname.

  • Datahub Koloniale Collecties
    De Koloniale Collecties Datahub is een digitaal platform dat informatie over collecties uit koloniale context samenbrengt, verrijkt en inzichtelijk maakt. Het omvat erfgoed uit Suriname, Indonesië, Sri Lanka, Zuid-Afrika, Aruba, Curaçao, Sint Maarten en vele andere landen en gebieden. De datahub biedt gemeenschappen en onderzoekers ruimte om perspectieven op de opgenomen data toe te voegen.

  • Herkomstverhalen | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
    Bij wijze van proef liet de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) de herkomst van zes objecten uit de collectie onderzoeken die afkomstig zijn uit een koloniale context. Elk object heeft een eigen geschiedenis en vraagt om een unieke benadering. Daarom werden verschillende specialisten(duo’s) ingeschakeld. De blogreeks ‘Herkomstverhalen‘ volgt hun aanpak en bevindingen.

  • Provenance-reeks | Wereldmuseum
    De Provenance-reeks is een serie publicaties over herkomstonderzoek over objecten en collecties van het Wereldmuseum. Tropenmuseum in Amsterdam, Afrika Museum in Berg en Dal en Museum Volkenkunde in Leiden zijn samen met Wereldmuseum Rotterdam in 2023 verder gegaan onder één naam: Wereldmuseum.

  • Threads of Time | Pressing Matter
    Tussen 2021 en 2025 heeft een team van onderzoekers van musea en universiteiten in Nederland, kunstenaars, kritische vrienden, deelnemers aan de winterschool en vele anderen van over de hele wereld samengewerkt aan het onderzoeksproject Pressing Matter – Ownership, Value and the Question of Colonial Heritage in Museums. Hun ambitie is dat het netwerk dat uit het project is ontstaan intact blijft, zodat de discussie over wat zij ‘Critical Provenance Research’ noemen, kan worden voortgezet. De reeks ‘Threads of Time‘ is een van de middelen om dit netwerk te onderhouden en uit te breiden.

Organisaties (A-Z)
  • Commissie Koloniale Collecties
    De onafhankelijke Commissie Koloniale Collecties adviseert de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) over teruggaveverzoeken van cultuurgoederen die zijn weggenomen in koloniale context. De adviezen van deze commissie zijn openbaar na beslissing op die adviezen door de Minister van OCW. Bij de adviezen van de Commissie Koloniale Collecties wordt in de bijlage het herkomstrapport bijgevoegd. Dit is voor iedereen openbaar te raadplegen via hun website.

  • Disrupting & Reorienting Restitution
    Uit de alumni-groep van TheMuseumsLab 2022 is een nieuw collectief ontstaan: Disrupting & Reorienting Restitution. Hun doel is om het (het proces van ) restitutie en repatriëring kritisch te bevragen en te herijken, waarbij ze de stem uit Afrika en de diaspora versterken.

  • Mapping Slavery
    Een online platform dat de historische plaatsen van het slavernijverleden en erfgoed van het Nederlandse koloniale rijk in kaart brengt.

  • Museumvereniging
    De Museumvereniging is de brancheorganisatie voor Nederlandse musea. Ze behartigt de belangen van de museumsector op het gebied van politiek, publiek en andere stakeholders. De vereniging stimuleert de samenwerking tussen musea, de professionalisering van de sector en het museumbezoek. De kennisbank van de Museumvereniging brengt artikelen over de museumsector en -management bijeen.

  • Pressing Matter
    Pressing Matter is een vierjarig internationaal onderzoeksprogramma (maart 2021 – december 2025) naar koloniaal erfgoed, gefinancierd door de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) en gecoördineerd vanuit de Vrije Universiteit Amsterdam. Academici, onderzoekers, kunstenaars en museum professionals onderzoeken hoe koloniaal erfgoed kan bijdragen aan het omgaan met het koloniale verleden en de impact daarvan op de huidige en toekomstige samenleving. Wat in Europa jarenlang werd gezien mooie kunstobjecten, heeft in het land van herkomst vaak een diepere betekenis. Ook zijn er objecten die veel betekenen voor de identiteit van een land of gemeenschap. Pressing Matter gaat onderzoekt, reflecteert en evalueert op dit gedachtegoed.

  • Restitution Matters
    RM* deelt nieuws over collecties uit voormalige koloniale gebieden en hun toekomst en stelt erfgoedliefhebbers in staat zich te informeren over ontwikkelingen op dit gebied en verkleint de kenniskloof tussen het Zuiden en het Noorden.

  • Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
    De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is onderdeel van het Ministerie van OCW en voert wet- en regelgeving en beleid uit, geeft advies en ontwikkelt praktisch toepasbare kennis voor beheerders van erfgoed. Dit gebeurt in samenwerking met het erfgoedveld, verschillende ministeries, en een (inter)nationaal netwerk. De RCE zet in op kennisuitwisseling binnen en buiten Nederland. De RCE beheert een deel van de rijkscollectie en heeft expertise over koloniale collecties. Bij teruggave van objecten uit de rijkscollectie coördineert de RCE desgewenst de fysieke overdracht.

  • Routes to Return
    Op Routes to Return bundelt museum en erfgoed professional Amy Shakespeare (VK) alle nationale beleidskaders over de omgang en teruggave van koloniale collecties.

Contact

Heb je vragen over het Nederlandse beleid voor de omgang met koloniale collecties, herkomstonderzoek en het Consortium Koloniale Collecties? De meest gestelde vragen hebben we voor je gebundeld.

Vragen bekijken ⭢